Libellen, leer ze herkennen
Er zijn heel erg veel verschillende soorten libellen, ik heb er al een aantal met mijn camera mogen vangen. Eenmaal vastgelegd is het natuurlijk ook leuk om te bekijken wat het nu precies is, dat valt nog niet mee. Daarom wil ik hier een documentje maken van mijn leerproces, waar moet ik op letten, waar herken ik ze aan. Gaandeweg hoop ik het steeds verder uit te breiden en steeds meer kennis met jullie delen.
Eerst maar eens met het begin beginnen.
Libellen (orde Odonata)
worden onderverdeeld in:
- De “echte libellen” (onderorde Anisoptera en de Epiophlebioptera (oerlibellen
- De juffers (onderorde Zygoptera)
Hoe herken je deze groepen?
Het eerste kenmerk: De vleugels.
De "echte libel" spreidt in ruststand de vleugels helemaal uit en hij heeft ongelijke vleugels, de voorvleugels zijn aan de basis smaller dan de achtervleugels. ( dat zie je hierboven bij de vuurlibel )
De juffers vouwen in rust hun vleugels samen langs het lijf, de vleugels zijn ook gelijk. ( dat zie je hieronder bij de weidebeekjuffer)
Het tweede kenmerk: de ogen
De “echte libel” heeft hele grote ogen die elkaar boven op de kop zowat raken, waardoor het een compact geheel is ook het lijf meestal wat robuuster met een breder achterlijf.
De juffer heeft veel kleinere ogen die duidelijk van elkaar verwijderd staan waardoor de kop op een hamertje lijkt en ook het lijf is veel smaller.
Je kunt vast al raden nu bij welke groep deze libel hoort.
Het is een "echte libel" en wel de blauwe glazenmaker
Hiernaast natuurlijk duidelijk een hamerkopje, de ogen wat uit elkaar, dit is dus een juffertje.
De vuurjuffer
Deze twee groepen worden weer in families onderverdeeld, waarin dan weer meerdere soorten voorkomen. De echte libellen worden verdeeld in 5 families en de onderorde: oerlibellen (Epiophlebioptera) , waar 4 Aziatische soorten bij horen, die laat ik verder even buiten beschouwing. De juffers bestaan uit 4 families
Waar kun je opletten om de juiste familie te bepalen. Uiterlijke kenmerken, maar ook de omgeving kan je helpen.
Families 'echte' libellen
Glazenmakers (Aeshnidae)
Grote libellen met een lang slank achterlijf waarop vaak een soort mozaïektekening. Grote ogen op de compacte kop en het borststuk is bruin, groen of geel met gele banden.
Rombouten (Gomphidae)
Deze middelgrote libel soort vind je alleen bij stromend water en de enige “echte libelle” soort waarbij de ogen elkaar niet helemaal raken in het midden van de kop. Ze zijn zwart met geel getekend.
Bronlibellen (Cordulegastridae)
Grote libellen met een overwegend zwart lichaam met gele tekening. Deze soort vind je bij zuurstofrijk (snel) stromend water.
Glanslibellen (Corduliidae)
Met zijn goud glanzende borst en metallic groene ogen. donkergroen tot zwart glanzend achterlijf valt deze soort wel op.
Korenbouten (Libellulidae)
Een grote uiteenlopende groep libellen, waarvan de mannetjes vaak erg kleurrijk zijn, robuust of compact gebouwd. De groep is erg divers en dus het moeilijkst te omschrijven. Ze maken geen lange vluchten en je ziet ze vaak zittend op de grond of aan een plantenstengel.
Families juffers
Beekjuffers (Calopterygidae)
Je vind ze uiteraard in de buurt van beken bij stromend water, hun larven hebben dit zuurstofrijk water nodig om te overleven. Je herkend de mannetjes aan de donker gekleurde vleugels. Je ziet een metaal glans op het achterlijf, bij de mannetjes blauw tot groen, maar de vrouwtjes zijn bronskleurig.
Pantserjuffers (Lestidae)
Deze wat forsere juffers zie je vaak bij ondieper water, wat gedeeltelijk droog valt. Ze hebben vaak een metallic gekleurd lichaam, waardoor het op een pantser lijkt. Ze houden hun vleugels wat meer zijdelings dan andere soorten juffers
Het belangrijkste gemeenschappelijke kenmerk van deze familie is het pterostigma dat veel langer is dan breed
Waterjuffers (Coenagrionidae)
Een middelgrote juffer, waarvan de mannetjes vaak helder blauw of rood gekleurd zijn, de vrouwtjes zijn donker van kleur en moeilijk te onderscheiden. De meeste waterjuffers hebben een zwarte tekening op het achterlijf, die wel veel kan verschillen zelfs binnen de soort.
Breedscheenjuffers (Platycnemididae)
Zoals de naam al doet vermoeden hebben deze soorten verbrede schenen met afstaande haren bezet, vooral te zien bij de achterpoten. Verder een brede kop, druk getekend borststuk en bleke lichaamskleur.
Als beginner kun je dus eerst leren om libellen en juffers te herkennen, daarna kun je proberen om ze per familie in te delen. Daarna kun je ook alle soorten leren, daarbij moet je ook weer erg opletten omdat jonge dieren weer anders van kleur kunnen zijn als volwassen dieren en ook de mannetjes en vrouwtjes verschillen vaak van kleur. Het is altijd handig om de locatie en omgeving mee te nemen en de tijd van het jaar dat je de libel zag, alle informatie kan je helpen de juiste naam te vinden.
Geraadpleegde bronnen: Wikipedia en vlindernet.
#libellen #juffers #determineren #herkennen #verschil #orde #familie #kenmerken
(Een gedeelte van dit blog plaatste ik eerder tijdelijk op Tallsay behoud van auteursrecht 2017 en is tegen mijn wens in via Tallsay geplaatst op tuinencom.nl)